Page 35 - 12

CHƯƠNG I

Tôi đã nói đủ để cho thấy, dưới lớp vỏ tín điều Ấn Độ

giáo, là một trái tim bác ái bao la. Một Tolstoy dịu dàng hơn,
bình thản hơn và, nếu tôi dám nói, “Kitô giáo” hơn một cách

tự nhiên — theo nghĩa phổ quát: bởi vì Tolstoy là Kitô giáo

nhiều hơn bởi ý chí, còn Gandhi là Kitô giáo bởi bản tính.

Điểm tương đồng giữa hai người càng rõ ràng nơi

Gandhi chịu ảnh hưởng thực tế nhất từ Tolstoy: chính là ở
sự lên án nền văn minh châu Âu.

Kể từ Rousseau, những trí tuệ tự do nhất ở châu Âu đã
không ngừng phán xét nền văn minh và châu Á thức tỉnh

chỉ cần tham khảo những bản cáo trạng ấy để lập nên hồ sơ

chống lại những kẻ xâm lược. Gandhi đã không bỏ qua.
Trong Tự trị Ấn Độ (1908), ông liệt kê nhiều tác phẩm phê

phán, trong đó có không ít tác phẩm do chính người Anh
viết. Nhưng cuốn sách không thể chối cãi nhất là chính

“cuốn sách” mà nền văn minh châu Âu đã tự viết bằng máu
của những chủng tộc bị áp bức, bị bóc lột, bị làm vấy bẩn

— nhân danh những nguyên tắc dối trá; và trên hết, là bằng

sự phơi bày trắng trợn trong cuộc chiến tranh vừa qua, cái
gọi là “Cuộc chiến tranh của Nền Văn minh”. Châu Âu đã

vô tình mời châu Á và châu Phi đến chứng kiến sự trần trụi

của mình. Họ đã nhìn thấy — và đã phán xét.

33