Page 23 - 12

CHƯƠNG I

Ông là nhà lãnh đạo không thể tranh cãi của Ấn Độ khi

còn sống. Điều gì sẽ xảy ra nếu tử thần không cướp mất ông
quá sớm vào tháng 8 năm 1920? Gandhi — luôn cúi đầu

trước tài năng kiệt xuất ấy — lại có quan điểm hoàn toàn

khác biệt về phương pháp chính trị. Chắc chắn rằng, nếu
Tilak còn sống, Gandhi có lẽ chỉ giữ vai trò lãnh đạo tinh

thần. Khí thế của nhân dân Ấn Độ sẽ mạnh mẽ đến nhường
nào dưới sự lãnh đạo kép này!

Không gì có thể chống lại: Tilak nắm giữ tài năng hành

động, Gandhi nắm giữ sức mạnh nội tâm. Nhưng số phận
đã an bài khác đi — thật đáng tiếc cho Ấn Độ và cho chính

Gandhi.

Vai trò lãnh đạo của một thiểu số tinh hoa đạo đức có

lẽ phù hợp hơn với bản chất và khát vọng thầm kín của ông.
Gandhi sẵn sàng nhường cho Tilak quyền lãnh đạo số đông.

Bởi ông chưa bao giờ có niềm tin vào quần chúng; niềm tin
đó Tilak mới có.

Tilak — “nhà toán học hành động” — tin vào sức mạnh

số lượng. Ông là một nhà dân chủ bẩm sinh, một chính trị
gia kiên quyết, không bị ràng buộc bởi những yêu cầu của

tôn giáo. Ông từng nói: *“Chính trị không dành cho các

21